Сайтта тапсырыс жасаңыз, мүмкіндігінше тезірек сізге ораламыз
Біз сіздердің барлық сұрақтарыңызға жауап береміз.
Қытаймен белсенді қарым-қатынасқа қарамастан, Ресей Қазақстанның осыған ұқсас әрекеттеріне қызғанышпен қарайды. Бұл үш жақтың қатысуымен болатын шараларда да сезіледі. Мәселен, АЭФ аясында ЕЭК-ның Интеграция жөніндегі министрі Татьяна Валоваяның айтуынша, Қазақстан ЖОО-ның аясында Қытаймен бірлескен жобаларда іскерлік көзқарастарда, менталитет пен заңнамадағы айырмашылықтардан абай болу керек. Бұған кездесуді модерациялаушы Сергей Терещенко (Баос форумының негізін қалаушылардың бірі) Қазақстан Қытайда, оның ішінде «Болашақ» бағдарламасы бойынша он мыңдаған студентті оқытқанын айтып жауап берді.
ЕАЭО пен ЖЖЭБ 2015 жылы жарияланған түйісуі әзірше өгіз өлмес, арба сынбастың күйін кешіп келеді. Келіссөздер ағымдағы жылдың жазында ғана басталды. Ресей барлық мәселелердің талқылануын ЕЭК делегациясының құзыретіне беруді ұсынған болатын, ал Қазақстан екі жақты қарым-қатынасқа көбірек еркіндік беруді талап етті.
- Нәтижесінде, инвестициялық жобалар мен салалық ынтымақтастық ұлттық құзыретте қалды. Егер біз ЖЭС немесе жолды қытайлық ақшаға, қытайлық технология бойынша салуды қаласақ, бұл біздің ісіміз, – дей келе, ЕЭК бұрынғы экономика және қаржы министрі, ал қазіргі ҚР Ұлттық экономика министрі Тимур Сүлейменов дегенмен ара-тұра координациялаудың да қажет екенін атап өтті. – Қытай бізден әлдеқайда күшті, егер біз ортақ ұстанымға келіп, келіссөздерде бірыңғай фронтты ұстансақ, жақсы болады.
Ал ресейліктерге бұл сөздер шындыққа сай емес секілді көрінеді.
- Тәжірибе көрсеткендей, біздің ЕАЭО бойынша серіктестеріміз Қытаймен екіжақты ынтымақтастықты артық көреді. Біз оларға Қытай оларды бір-бірден алып, массасымен басып алатынын, бүкіл экономикасын сатып алып, оларды тәуелді күйге түсіретінін түсіндірудеміз, бірақ әлі күнге дейін бұған ешкім құлақ аспады. Қытай Қазақстанға көп қаражат ұсынды. Ал тәжірибе жүзінде олар қайта индустрияландыру және жұмыс орындарын ашумен бұқпаланып, ең лас өндірістерді бері аудармақшы, – деп келіссөз жүргізу тобының бір қатысушысы ресейлік «Власть» интернет-басылымына мәлімдеді. Ал басқа сарапшы қытайлықтардық ЕАЭО идеясына сенімсіз көзқарасы келіссөздерге кері әсерін тигізуде деп болжады.
- Өкінішке орай, АҚШ пен ҚХР елдері ЕАЭО-ты Мәскеудің Орталық Азияны өзінің ығына көндіру жобасынан басқа ештеңе емес деп бағалайды.
- Біз Ресейдің нақты ынтымақтастық стратегиясын көріп отырған жоқпыз, ал Қазақстан мен басқа да Орталық Азия елдерінде мұндай стратегия бар, – деп қосты Қытай заманауи халықаралық қатынастар академиясы тұсындағы Ресей Институтының директоры Фэн Юйцзюнь. – Қазіргі заманғы интеграциялық процестерде оларға басқаларға қарағанда ертерек кіріккендер жеңеді.
Кейбір сарапшылар Қазақстан ресейлік транзитті алып қойды деп санайды.
«Қазақстан арқылы транзит әлден бастап Шығыс Сібір және Қиыр Шығыс арқылы транзиттен асып түсті. 2012–2014 жылдар арасында Шығыс Азия елдерінен (бірінші кезекте ҚХР-нан) Қазақстан арқылы Еуропаға транзит тасымалдау көлемі 2 еседен артық – 39,1-ден 91,5 мың тоннаға дейін өсім көрсетті. Шығыс Сібір арқылы транзит барлығы 4,4 мың тоннаға – 68,7-ден 73,1 мыңға дейін, ал Қиыр Шығыстан транзит – 0,8 мың тоннаға, 4,6-дан 5,4 мыңға дейін өсті», – делінген Қиыр Шығыс университетінің өкілі Иван Зуенко мен ҚР РФ кедендік қызметі өкілдігінің өкілі Семен Зубаняның РҒА Әлемдік экономика және халықаралық қатынастар институтының журналы үшін бірлесіп жазған мақаласында.
ЕАЭО ішіндегі де үйлестіру жұмыстары тұрақсыз жүруде. Темір жолында сәтті жүргізілуде. 2016 жылдың қыркүйегінде Ресей мен Қазақстан өзара жолаушылар және жүк пойыздарын шекаралық бақылаусыз режимде тоқтаусыз өткізуге келісті. Ал Батыс Еуропа – Батыс Қытай автокөлік жолдарында қайшылықтар бар. Қытайлық және қазақстандық бөліктер биылғы жылы салынып бітеді, ал Ресейде бәрі әлі де ТЭН деңгейінде тұр, жол 2020 жылы ғана ашылады делінген.
